Σκακιστικός Όμιλος Ανωγείων (Chess Club of Anogia)

Carlsen’s Assault On The Throne
Vasillios Kotronias & Sotiris Logothetis
Photos by Anastasiya Karlovich
Quality Chess, Hardcover, 300p, Algebraic notation.
Πάνε σχεδόν 3 μήνες από τότε που έφτασε το βιβλίο στα χέρια μου, οπότε νομίζω είναι ικανό το χρονικό διάστημα για να διατυπωθεί μια άποψη.
Ας αρχίσω με την μορφή και ακολούθως θα περάσουμε στο περιεχόμενο.
Το βιβλίο είναι ένα από τα καλύτερα Quality Chess που έχουν εκδοθεί.
Σκληρό εξώφυλλο, άριστη ποιότητα και «άρωμα χαρτιού», εκπληκτικές φωτογραφίες, άψογο δέσιμο, καθαρότητα και ποιότητα τυπογραφικών στοιχείων από τις καλύτερες του οίκου.
Θα μπορούσα να αναφέρω δύο ακόμα εκδόσεις από τον ίδιο οίκο, η ποιότητα των οποίων είναι στο ίδιο περίπου επίπεδο. Το ένα είναι το San Luis 2005 των Alik Gershon & Igor Nor και το άλλο οι δύο τόμοι του Κάρολι με τις παρτίδες του Κάρποβ (Karpov’s Strategic Wins Vol1 & Vol2). Το Carlsen’s Assault on the throne όπως και το San Luis (οι παρτίδες του Κάρποβ δεν έχουν φωτογραφίες) έχουν το επιπλέον πλεονέκτημα ότι διαθέτουν ίσως τις καλύτερες έγχρωμες φωτογραφίες που υπάρχουν σε σκακιστικό βιβλίο, με αυτές του βιβλίου του Βασίλη και του Σωτήρη να είναι ακόμα καλύτερες από του San Luis (πολύ ωραίες έγχρωμες φωτογραφίες σε σκακιστικό βιβλίο υπάρχουν επίσης στο My one hundred best games του Αλεξέι Ντρέεβ, εκδόσεις Chess Stars – παρεμπιπτόντως πρόκειται για εξαιρετικό βιβλίο καθώς και οι παρτίδες είναι υψηλού επιπέδου και διδακτικές και η ανάλυση του Ντρέεβ θαυμάσια, ενώ υπάρχει και μια μικρή βιογραφική εισαγωγή από τον ίδιο με μεγάλο ενδιαφέρον – ενώ θαυμάσιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες διαθέτει το εξαιρετικό βιβλίο των Μπένκο, Σίλμαν και Ουότσον Pal Benko: My life, games and compositions εκδόσεις Siles Press καθώς και το εκπληκτικό πρώτο μέρος της βιογραφίας του Νίμτζοβιτς On the road to chess mastery 1886 – 1924 από τους Per Skjoldager & Jorn Erik Nielsen εκδόσεις Mc Farland (αναμένουμε με αγωνία το 2ο μέρος).

Όμως η ποιότητα των φωτογραφιών στο Carlsen’s Assault On The Throne, η οποία αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο από την ποιότητα του χαρτιού που έχει χρησιμοποιηθεί είναι πέρα από κάθε προσδοκία! Οι περισσότερες από αυτές είναι τραβηγμένες μέσα από μια καλλιτεχνική οπτική που ζωντανεύει την στιγμή και την ιστορία πίσω της. Έμεινα στην κυριολεξία να κοιτάω για πάρα πολύ ώρα την συντριπτική πλειοψηφία από αυτές κάνοντας εικασίες για τις σκέψεις, τις ανησυχίες, τις προσδοκίες και τις αμφιβολίες των προσώπων που τόσο εκφραστικά αποτυπώθηκαν στον φακό που θα φαντάζονταν κανείς ότι πόζαραν κατόπιν οδηγιών του φωτογράφου προσπαθώντας να «πιάσουν» ένα συναίσθημα, μια ακαθόριστη σμίλευση της στιγμής. Ο Κάρλσεν στην σελίδα 49, ο Γκέλφαντ και ο Αρονιάν στην 97, ο Ίβαντσουκ στην 113, ο Κάρλσεν στην 120 και στην 132 (με το βλέμμα του Ρατζάμποβ πίσω του) οι χορευτές στην 178 οι δύο μονομάχοι του τελικού στην 183 – λίγο πριν αρχίσει ο πρώτος γύρος – το βλέμμα του Κάρσλεν προς τον αντίπαλο του στην 190 η νευρικότητα του Ανάντ αποτυπωμένη στο χέρι του τόσο έντονα που αφήνει την εντύπωση ότι η εικόνα κινείται στην 195, το βλέμμα, το ύφος, τα συναισθήματα – που η έκφραση τους δεν εμποδίζεται από το χαρτί ή από το ένα «κλικ» της μιας στιγμής – του πρώην πια παγκόσμιου πρωταθλητή καθώς κοιτάει προς τον νυν που έρχεται… (σελ. 216) και τόσες άλλες – για να μην επεκταθώ άλλο – έχουν να μας διηγηθούν πολλές ιστορίες…
Προφανώς αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στην Αναστασία Κάρλοβιτς.
Ας περάσουμε τώρα και στο περιεχόμενο του βιβλίου, το οποίο χωρίζεται ουσιαστικά σε 4 μέρη. Αρχικά υπάρχει η παρουσίαση των δύο μονομάχων του τελικού. Στο κομμάτι του Κάρλσεν υπάρχει η παρτίδα Carlsen – Kotronias Calvia Olympiad 2004, η οποία συνοδεύεται από μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Επίσης το υποκεφάλαιο Draws in chess έχει αρκετό ενδιαφέρον, καθώς εξετάζει (παίρνοντας ως βάση το θέμα των σύντομων ισοπαλιών) την αγωνιστική στάση του Φίσερ, του Κάρποβ, του Κασπάροβ και τελικά του Κάρλσεν (με συμπέρασμα ότι ο Νορβηγός είναι ένα κράμα Φίσερ-Κάρποβ, όχι μόνο στο στυλ παιχνιδιού, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται γενικότερα τα αγωνιστικά θέματα).
Στο υποκεφάλαιο Media, εξετάζεται η σχέση του Κάρλσεν με τα μέσα, ενώ ακολουθεί και μια –πιο σύντομη- παρουσίαση του Ανάντ.
Έπεται το 2ο μέρος (London Diaries) όπου έχουμε την παρουσίαση του τουρνουά των διεκδικητών του Λονδίνου, το οποίο έδωσε με δραματικό τρόπο την πρόκριση στον Κάρσλεν για τον τελικό. Είναι ίσως το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του βιβλίου! Αυτό συμβαίνει για πολλούς λόγους: Πρώτα πρώτα το τουρνουά του Λονδίνου ήταν συναρπαστικό, με ανατροπές και ένταση μέχρι την τελευταία παρτίδα. Δεύτερον ο Σωτήρης Λογοθέτης ήταν παρόν στο Λονδίνο και μέσα από την εξαιρετική του πένα, ζωντανεύουν όλες οι στιγμές, μικρές και μεγάλες, αυτού του σπουδαίου τουρνουά, το οποίο πιστεύω θα καταλάβει εξέχουσα θέση στην σκακιστική ιστορία. Ο Σωτήρης έστελνε από το Λονδίνο ανταποκρίσεις στο http://www.skakistiko.com, οι οποίες δεν ήταν σε καμιά περίπτωση στεγνές δημοσιογραφικές αναφορές, αλλά μικρά λογοτεχνικά διαμαντάκια, τα οποία συχνά πυκνά ξέφευγαν από τα αυστηρά σκακιστικά πλαίσια του τουρνουά και μας μετέφεραν όχι μόνο την ατμόσφαιρα από τον χώρο των αγώνων και την ανθρώπινη πλευρά συμμετεχόντων και συντελεστών, αλλά και την ατμόσφαιρα της πόλης του Λονδίνου. Ο Σωτήρης έχει δείξει πολλές φορές δείγματα εξαιρετικής γραφής, που αρπάζει τον αναγνώστη και τον κάνει μέρος της περιγραφόμενης σκηνής. Θυμάμαι επίσης τις λογοτεχνικές ανταποκρίσεις του από τα Χανιά στην διάρκεια του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Ανδρών. Ήξερα λοιπόν, ότι χειρίζεται όμορφα την Ελληνική γλώσσα. Με το Carlsen’s Assault On The Throne διαπίστωσα ότι η γραφή του δεν άλλαξε καθόλου με την αλλαγή γλώσσας. Τα κείμενα του είναι το ίδιο ρέοντα, γλαφυρά, ζωντανά και σε αρπάζουν με τέτοιο τρόπο ώστε όχι μόνο δεν θες να αφήσεις το βιβλίο κάτω, αλλά πιάνεις τον εαυτό σου, όταν το κείμενο διακόπτεται από παρτίδα, να λέει: «Ποια παρτίδα τώρα; Άσε θα τις δω μετά…» να γυρίζει σελίδα και να συνεχίζει την ανάγνωση.
Για κάθε γύρο του Λονδίνου, υπάρχει εκτενές κείμενο, σχεδόν όλες οι παρτίδες του Κάρλσεν και κάποιες άλλες σημαντικές παρτίδες ολόκληρες (αν και θα ήθελα κι άλλες ακόμα, καταλαβαίνω ότι το βιβλίο είναι επικεντρωμένο στον Κάρλσεν), και μερικές κρίσιμες θέσεις που αναλύονται. Στο κείμενο που κλείνει τον 4ο γύρο μαθαίνουμε πώς η bounty που έμεινε ξεχασμένη στο τραπέζι του Κράμνικ, «επανεμφανίστηκε» μετά από μερικούς μήνες στα Ανώγεια!
Οι αναλύσεις του Κοτρωνιά – γενικά – είναι πάντα εγγύηση και φυσικά το παρόν βιβλίο δεν αποτελεί εξαίρεση. Αυτό ισχύει τόσο για τις παρτίδες του Λονδίνου, όσο και για αυτές στο Τσενάι. Ο Κοτρωνιάς αναλύει και εξηγεί – και αυτό είναι το πιο σημαντικό, ειδικά για μαζέτες σαν εμένα – με σαφήνεια, με αποτέλεσμα να μην μπερδεύει τον αναγνώστη ούτε όταν σε κάποια θέση υπάρχει πολύ «βαριαντοκόπι». Σε αυτό βοηθάει βέβαια πολύ και η δομή των βιβλίων της Quality Chess, με τις δύο στήλες ανά σελίδα και τα ευκρινώς διακρινόμενα λόγω μικρότερου μεγέθους διαγράμματα ανάλυσης που δεν σε μπερδεύουν με την κυρίως παρτίδα, ακόμα και όταν «βλέπεις» μια παρτίδα από το βιβλίο – χωρίς σκακιέρα. Τα διαγράμματα είναι πάρα πολλά – μα πάρα πολλά! Τόσο της κύριας παρτίδας όσο και των αναλύσεων. Αυτό διευκολύνει την παρακολούθηση μιας παρτίδας κατευθείαν από το βιβλίο.
Μετά το τουρνουά των διεκδικητών του Λονδίνου, ακολουθεί το τρίτο μέρος υπό τον τίτλο “Match Preparations” όπου ανάμεσα στα άλλα υπάρχουν τα υποκεφάλαια “Anand’s tournament practice” το οποίο περιλαμβάνει και δύο αναλυμένες παρτίδες (Carlsen – Anand Tal Memorial 2013 και Carlsen – Anand 3rd Pearl Spring Nanjing 2010) και Carlsen’s tournament practice με αναλυμένη την παρτίδα Carlsen – Aronian Sinquefield Cup, Saint Louis 2013.
Στο 4ο μέρος έχουμε φυσικά την τελική επίθεση του Μάγκνους προς τον θρόνο. Η δομή για το ματς του Τσενάι ακολουθεί την δομή περιγραφής του τουρνουά του Λονδίνου. Παρότι – από όσο γνωρίζω – ο Σωτήρης Λογοθέτης δεν ήταν παρόν στο Τσενάι (σε αντίθεση με το Λονδίνο) τα κείμενα του δεν υστερούν (δεν γίνεται αισθητή η έλλειψη «ζωντανής» παρουσίας του σχολιαστή από αυτά που περιγράφει) σε σχέση με αυτά του Λονδίνου και ο αναγνώστης έχει την ίδια αίσθηση της «μεταφοράς» στον χωροχρόνο των συμβάντων. Σε αυτό, εκτός από την εξαιρετική πένα και φαντασία του Σωτήρη, πρέπει να δώσουμε τα εύσημα και στον Θεόδωρο Θεοδουλίδη ο οποίος είναι προφανώς ο «υπεύθυνος» για τις εντυπώσεις από το Τσενάι, όπως αναφέρεται στις ευχαριστίες από τον ίδιο τον Σωτήρη. Υπάρχει λοιπόν ένα εισαγωγικό κείμενο για κάθε γύρο, ακολουθεί η ανάλυση της παρτίδας και ένα κείμενο κλεισίματος του γύρου.
Οι αναλύσεις του Κοτρωνιά συνεχίζουν φυσικά στο ίδιο επίπεδο με αυτές του Λονδίνου με μια μικρή διαφορά – προς το καλύτερο – ότι έχουν αυξηθεί τα σχόλια (verbal explanations). Επίσης, κάτι πολύ σημαντικό και χρήσιμο για να κατανοήσει κανείς τι συνέβη ακριβώς σε μια παρτίδα, για όλα τα παιχνίδια του τελικού υπάρχει μετά από κάθε κίνηση η ένδειξη του χρονομέτρου κάθε παίχτη. Έτσι ο αναγνώστης μπορεί να έχει μια πλήρη εικόνα για το πιο σημείο ήταν εκείνο που σπατάλησε περισσότερο χρόνο ο κάθε παίχτης, πότε είχε μπει σε πίεση χρόνου, πότε έπαιξε αυτόματα κτλ. Τα διαγράμματα φυσικά συνεχίζουν να είναι πάρα πολλά!
Ο τρόπος με τον οποίο αναλύει και εξηγεί ο Κοτρωνιάς βοηθάει πολύ στην κατανόηση της θέσης από τον αναγνώστη. Από την στιγμή που κατάφερα να ακολουθήσω τις παρτίδες και τις αναλύσεις χωρίς κανένα πρόβλημα ακόμα κι εγώ, νομίζω ότι κανένας σκακιστής δεν πρέπει να «φοβηθεί» το βιβλίο ως αρκετά προχωρημένο, κατάλληλο μόνο για ένα υψηλό επίπεδο και πάνω. Σίγουρα οι ισχυρότεροι παίχτες θα αντλήσουν περισσότερα και θα ακολουθήσουν παρτίδες και αναλύσεις πιο εύκολα, αλλά δεν νομίζω ότι οι πιο αδύναμοι παίχτες θα έχουν πρόβλημα αν έχουν την διάθεση και την όρεξη να δουλέψουν με το βιβλίο.
Στην 4η παρτίδα του ματς, με τον Ανάντ λευκό, φτάσαμε στην παρακάτω θέση:

Εδώ ο Ανάντ απάντησε 28 hxg4 και ο Κοτρωνιάς σχολιάζει:
“It would seem tempting to call this an automatic recapture, but a glance at the clock times indicates that Vishy invested close to two minutes on this decision” (σ.σ. να μια περίπτωση όπου η καταγραφή των ενδείξεων των χρονομέτρων είναι πολύ χρήσιμη).
Ακολούθως, ο Κοτρωνιάς δίνει την εξής βαριάντα για τα λευκά:
28 Rc1 ! “This dynamic move would have been the best. It would be interesting to know how much of the following line Anand calculated before rejecting it.” Και δίνει την εξής βαριάντα:
28…Nd5 29 e6 fxe6 30 Ne5 a5 31 hxg4 c5 32 Nf7 Rf8 33 Re1 exf5 34 Nbd6+ Kc6 35 gxf5 Ra7

36 Nxc8 Raxf7 37 Re6+ Kc7 38 Nd6 Rxf5 39 Nxf5 Rxf5 40 Rg6 Nf4 41 Rxg7+ Kc6 42 Rg3 καταλήγοντας: “White’s defensive task remains unpleasant, but objectively he should be able to hold a draw”.
Στην ίδια θέση, το Houdini 4 δείχνει να προτιμάει μια άλλη συνέχεια την οποία αξιολογεί ως εντελώς ισόπαλη (0.00), έχοντας «κομπιουτερίστικα» θυσιάσει ένα κομμάτι:
28 Rc2 Nd5 29 Nb4 Nxb4 30 Rxc7 Ka6 31 Nd6 (απειλεί 32 Ra1#) b5 32 hxg4 Kb6 33 Rxf7 Rg8 34 e6

Την ίδια βαριάντα δίνει και ο Anish Giri στο περιοδικό New In Chess 2013/8 (σελ. 21) καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα λευκά έχουν πλήρη αποζημίωση για το κομμάτι.
Όπως και να ‘χει, θεωρώ την βαριάντα που προτείνει ο Κοτρωνιάς περισσότερο «ανθρώπινη», παρότι φαίνεται ότι τα λευκά έχουν δύσκολο αμυντικό έργο ακόμα μπροστά τους.
To βιβλίο τελειώνει με ένα επίλογο που τιτλοφορείται “Match Conclusions” ενώ ακολουθούν το ευρετήριο ονομάτων, ένας πίνακας με τους παγκόσμιους πρωταθλητές (αναφέρονται και οι δύο στην περίοδο της διαίρεσης), καθώς και μια λίστα με το «ποιος είναι στις φωτογραφίες», καθώς μέσα στο βιβλίο οι φωτογραφίες δεν έχουν λεζάντες.
Καταλήγοντας θεωρώ το βιβλίο μια εξαιρετική έκδοση από όλες τις απόψεις. Πρόκειται ουσιαστικά για το βιβλίο ενός ματς για το παγκόσμιο πρωτάθλημα, με επιπλέον υλικό το τουρνουά των διεκδικητών (έστω κι αν δεν περιλαμβάνει όλες τις παρτίδες από αυτό, κάτι που ούτως ή άλλως ήταν εκτός στόχου του βιβλίου). Εξαιρετικά κείμενα και αναλύσεις και θαυμάσιες φωτογραφίες συνιστούν ένα πολύ αξιόλογο σύνολο. Πιστεύω ότι πρόκειται για μια από τις καλύτερες εκδόσεις στον σκακιστικό χώρο των τελευταίων χρόνων συγκεντρώνοντας μέσα του σκακιστική ιστορία, διδακτική ανάλυση παρτίδων, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μια απολαυστική ανάγνωση.